Kalendarium Historii Siemianowic Śląskich 2023 | Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich

725 lat temu – pojawia się pierwsza wiadomość o Bytkowie. Dokument biskupa krakowskiego Jana Muskaty z 1298 roku wspomina o wsi Bitkow i przeznacza dziesięcinę z tej miejscowości na uposażenie szpitala w Sławkowie.
710 lat temu (1313 rok) – książę bytomsko-kozielski Siemowit nadaje rycerzowi Przecławowi Dudkowi wieś Przełajkę (jest to pierwsza wiadomość o tej miejscowości).
710 lat temu – po raz pierwszy zostaje wymieniona Przełajka. W dokumencie z 1313 roku książę bytomsko -kozielski Siemowit nadaje wieś Przelaja rycerzowi Przecławowi Dudkowi.
525 lat temu – (W 1498 roku) pojawia się pierwsza wiadomość o wsi Jakubowice położonej prawdopodobnie na terenie dzisiejszego Pszczelnika. Wieś zostaje spalona w 1588 roku (435 la temu) w wyniku walk pretendentów do tronu polskiego królewicz szwedzkiego Zygmunta Wazy i arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Pozostałe po niej grunty i role rozdzielono między wsie Bańgów, Michałkowice i Siemianowice.
305 lat temu (w 1718 roku) – hrabina Maria Józefina Henckel von Donnersmarck i jej mąż hrabia Karol Józef Erdman zostali właścicielami Siemianowic, Bańgowa i „pustej” wsi Jakubowice.
205 lat temu (w 1818 roku) – w południowej części Siemianowic powstała huta cynku „Jerzy” („Georgshutte”), jedna z najstarszych na Śląsku. Z powodu szkód górniczych w 1886 roku zakład zlikwidowano.
200 lat temu (w 1823 roku) – hrabia Hugon I Henckel von Donnersmarck założył w Siemianowicach kopalnie węgla kamiennego „Eugenia”, która w 1830 roku została połączona z kopalnią „Szczęście” w jeden zakład o nazwie „Szczęście Eugenii” („Eugeniensgluck”). W 1855 roku z połączenia pól i zakładów górniczych „Szczęście Eugenii” i „Nadzieja Karola” powstał kompleks kopalń „Zjednoczone Kopalnie Węgla Kamiennego Siemianowice” („Vereinigte Siemianowitzer Steinkphloengruben”).
187 lat temu (w 1836 roku) – Założenie przez Hugo I Henckel von Donnersmarck Huty Laura.
180 lat temu (w 1843 roku) – do Michałkowic przybył ks. Antoni Stabik. Został administratorem, a od 1846 roku proboszczem parafii św. Michała Archanioła. W latach 1857-1858 rozbudował michałkowicki kościół, współpracował z ks. Alojzym Fickiem z Piekar w propagowaniu trzeźwości, pełnił funkcję inspektora szkolnego (w Michałkowicach, a następnie w całym powiecie bytomskim), przyczynił się do powstania parafii i kościoła p.w. Podwyższenia Krzyża Św. w Siemianowicach. Pisał wiersze, artykuły i książki m.in. o tematyce religijnej. W 1845 roku wydał „Kalendarz Katolicki dla Ludu Górnoszląskiego” (jeden z pierwszych w języku polskim na Górnym Śląsku), a w 1867 roku książkę „Wspomnienia z podróży do Włoch Górnych i Dolnych”.
170 lata temu (15 lutego 1853 roku) – w Siemianowicach urodził się Piotr Kołodziej. Robotnik w hucie „Laura”, pisarz ludowy (autor ok. 30 sztuk dramatycznych), działacz kulturalny i oświatowy, prezes powstałego w 1881 roku Związku Chrześcijańsko – Ludowego. Zmarł 14 grudnia 1931 roku .
160 lat temu (w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku) – na terenie ziem polskich zaboru rosyjskiego wybuchło Powstanie Styczniowe. W oddziale Mariana Langiewicza walczył Emanuel Jasik, czeladnik kowalski z Siemianowic. Za udział w postaniu został zesłany do Orenburga na Uralu.
160 lat temu (9 lutego 1863) – w Hucie Laura urodził się Aleksander Skowroński, ksiądz katolicki, działacz narodowy i oświatowy na Górnym Śląsku ,założyciel i prezes Towarzystwa Szerzenia Elementarzy Polskich na Śląsku im. ks. Roberta Engla, współzałożyciel Towarzystwa Oświaty na Śląsku im. Św. Jacka, delegat do Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu i członek wyłonionej przez ten organ Naczelnej Rady Ludowej, w latach 1922 -1934 proboszcz kościoła św. Wojciecha w Mikołowie. Zmarł 3 października 1934 roku.
155 lat temu (w 1868 roku) – Wilhelm Fitzner założył na terenie Kolonii Hugo (obecnie róg ulic Matejki i Fabrycznej) Fabrykę Nitów (Niten Fabrik). Zakład zmieniali swoje nazwy (Fitznerowska Fabryka Śrub i Nitów, Siemianowicka Fabryka Śrub i Nitów, od 1987 r. Fabryka Elementów Złącznych, która w grudniu 1998 r. została przekształcona w spółkę akcyjną o nazwie Fabryka Elementów Złącznych S.A , a w lutym 1999 r. wpisana sądownie do rejestru handlowego). Fabryka produkowała m.in.: śruby, nakrętki, gwoździe do szyn, podkładki sprężyste do transportu kolejowego, maszyny rolnicze, kule do młynów.
155 lat temu (1868) – w Siemianowicach powstał browar, założony prawdopodobnie przez Donnersmarcków. Zakład spłonął w 1875 r. Został odbudowany i oddany do użytku w 1877 r. Funkcjonował na terenie Huty Laury (od 1873 r. samodzielnego obszaru dworskiego, a następnie od 1890 r. gminy wiejskiej) przy Richterstrasse 46 (obecnie ul. Sobieskiego). Jego właścicielem był Paul Mokrski. Został zamknięty w 2002 r.
154 lata temu (1869) – Założenie Fabryki Kotłów Parowych przez Wilhelma Fitznera. Funkcjonowała do 1939 roku, kiedy to Niemcy przestawili ją na produkcję broni. Po wojnie na terenie ulokowały się Wojskowe Zakłady Mechaniczne (ob. Rosomak).
151 lat temu (1872 roku) – powstała w Siemianowicach parafia pod wezwaniem św. Krzyża. Pierwszym jej proboszczem został ksiądz Hugo Stabik, bratanek księdza Antoniego Stabika z Michałkowic.
150 lat temu (20 kwietnia 1873 roku) – w osadzie Sadzawki w Siemianowicach urodził się Wojciech Korfanty, najwybitniejszy działacz narodowy na Górnym Śląsku, poseł do Reichstagu i Landtagu, dziennikarz, wydawca, Polski Komisarz Plebiscytowy na Górnym Śląsku, dyktator III powstania śląskiego, poseł do Sejmu Śląskiego. Poseł i senator RP, przywódca chadecji i Stronnictwa Pracy. Za swoją działalność był prześladowany przez władze pruskie i w wolnej już Polsce przez sanację. Zmarł 17 sierpnia 1939 roku.
150 lat temu (1873) – zbudowane przy hucie żelaza „Laura” (na terenie kolonii Grabie, Nowy Berlin, Hugo oraz Laura) osiedla robotnicze zostają przekształcone w obszar dworski o nazwie Huta Laura (w 1890 roku został on przekształcony w krótko istniejącą gminę wiejską Huta Laura, która w 1922 roku została przyłączona do Siemianowic).
140 lat temu ( w 1883 roku) – w Michałkowicach powstało Kółko Polskie „Gwiazda Michałkowicka”.
140 lat temu (4 listopada 1883 roku) – w Przełajce urodził się Karol Gajdzik, działacz narodowy, powstańczy i plebiscytowy; był naczelnikiem gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Przełajce, przewodniczącym Polskiego Komitetu Plebiscytowego w tej miejscowości, dowódcą 4 Królewskohuckiego Pułku Piechoty im. Czwartaków w III powstaniu śląskim. W okresie międzywojennym naczelnik gminy w Przełajce i poseł do Sejmu Śląskiego IV kadencji z listy Narodowo Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy (sanacja). Po wybuchu II wojny światowej dowódca oddziału samoobrony kontrolującego m.in. rejon Bańgowa i Przełajki. Od 24 września 1939 r. do końca wojny więzień obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Zmarł 30 sierpnia 1955 r.
135 lat temu ( w 1888 roku) – w Hucie Laura powstaje parafia kościoła ewangelicko-augsburskiego (luterańskiego).
135 lat temu (6 marca 1888 roku) – w Siemianowicach urodził się Ryszard Gansiniec, jeden z najwybitniejszych polskich latynistów i hellenistów; prowadził również badania nad średniowiecznym i nowożytnym piśmiennictwem łacińskim w Polsce. Po ukończeniu studiów na uniwersytecie berlińskim został w 1919 r. profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, a rok później Uniwersytetu we Lwowie (w tym mieście przebywał do 1946 r.). Od 4 stycznia do 24 maja 1945 r. był więziony przez sowieckie NKWD. W 1946 r. powrócił do Polski. Pracował na stanowisku profesora na Uniwersytecie Wrocławskim, a od 1948 r. w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Zmarł 8 marca 1958 r.
130 lat temu (w 1893 roku) – rozpoczęto budowę Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego im. Marcina Lutra w Siemianowicach. Po II wojnie światowej kościół przekazano katolikom. Świątynia (już jako Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa) była filią rzymsko-katolickiej parafii św. Krzyża w Siemianowicach Śląskich. W latach 1946-2000 w budynku probostwa ewangelickiego mieścił się klasztor przybyłych z Wilna sióstr wizytek. W 2000 r. kościół i probostwo zostały zwrócone ewangelikom.
125 lat temu (1 lipca 1898 roku) – w Bańgowie otwarto Katolicką Szkołę Ludową. Po II wojnie światowej placówka działała (do lat 80.XX w.) jako Szkoła Podstawowa nr 16 w Siemianowicach Śląskich. Od 1993 r. w budynku szkoły znajduje się Prywatne Liceum Ogólnokształcące „Arkona”.
125 lat temu (1898) – przystąpiono do elektryfikacji Siemianowic i otwarto elektryczne linie tramwajowe do Katowic i Chorzowa.
120 lat temu (21 czerwca 1903 roku) – w Hucie Laura; zwolennicy kandydującego do Reichstagu Wojciecha Korfantego zostali rozpędzeni przez policję (w tym dniu poniósł śmierć trafiony kulą Tomasz Trafalczyk, a kilka dni później w szpitalu zmarł z powodu ran robotnik Linowski). 74 uczestników demonstracji stanęło przed sadem w Bytomiu i zostało ukaranych więzieniem m.in. lekarz i działacz narodowy Jan Nepomucen Stęślicki, członkowie rodziny Wojciecha Korfantego (ojciec Józef i brat Andrzej). Wybory do Reichstagu wygrał kilka dni później (25 czerwca 1903 r.) Wojciech Korfanty, który pokonał kandydata niemieckiej katolickiej partii Centrum – Pawła Letochę. Zwycięstwo Korfantego było przełomowe dla rozwoju polskiego ruchu narodowego Górnym Śląsku.
120 lat temu(1903) – w Siemianowicach założono czytelnię dla kobiet gromadząca i udostępniająca książki w języku polskim.
115 lat temu (w 1908 roku) – w Siemianowicach zamieszkał i objął prezesurę działającego od 1898 roku Banku Ludowego Józef Dreyza, urodzony w Wielkopolsce, wybitny działacz gospodarczy (uczeń ks. Piotra Wawrzyniaka, patrona Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych w Poznaniu) i sokoli (ożywił działalność siemianowickiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a w latach 1923-1932 był prezesem Dzielnicy Śląskiej tej organizacji), uczestnik akcji powstańczej (podczas III powstania – naczelnik gminy Siemianowice) i plebiscytowej, poseł do Sejmu Śląskiego III kadencji. Zmarł 6 maja 1951 r. w Siemianowicach Śląskich.
115 lat temu (w 1908 roku) – w Siemianowicach oddano do użytku łaźnię z basenem ufundowaną przez spółkę akcyjną „Zjednoczone Huty Królewska i Laura” dla pracowników huty żelaza „Laura” – obecnie Pływalnię Miejską. Jest to najstarszy czynny tego typu obiekt na terenie Polski. W latach 1994-1995 został przejęty przez miasto, w 1997 roku wpisany do rejestru zabytków; zmodernizowany w 2019 roku.
105 lat temu (luty 1918 rok) – w mieszkaniu lekarza i działacza narodowego Jana Nepomucena Stęślickiego powstała pierwsza w Siemianowicach drużyna skautowa; od 4 kwietnia 1920 im. Tadeusza Kościuszki.
100 lat temu (1923) – powstało dzisiejsze I Liceum im. Jana Śniadeckiego.
90 lat temu (1933 rok) – w Bytkowie unieruchomiono kopalnię węgla „Hohenlohe” założoną w 1801 roku przez księcia Hohenlohe zu Oehringen.
80 lat temu (27 lipca 1943 roku) – w Stuttgarcie na mocy wyroku niemieckiego sądu zostali straceni Jerzy Jaskowski i Konrad Hulin (obaj z Michałkowic). Usiłowali przekroczyć granicę niemiecko-szwajcarską i przedostać się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
75 lat temu (15 grudnia 1948 roku) – zmieniono nazwę huty żelaza „Laura” na „Jedność” w wyniku „jednomyślnej” decyzji załogi zakładu z okazji powstania PZPR i tzw. „zjednoczenia” ruchu robotniczego.
25 lat temu (10 października 1998 roku) – w pobliżu siemianowickiej Bażantarni otwarto cmentarz żołnierzy niemieckich poległych w czasie II wojny światowej w na Górnym Śląsku i w innych województwach południowej Polski.
25 lat temu (16 października 1998 roku) – w budynku dawnego szpitala gwareckiego otwarto Centrum Leczenia Oparzeń.
20 lat temu (we wrześniu 2003 roku) – w Siemianowicach Śląskich oddano do użytku fabrykę produkującą opakowania z tworzyw sztucznych dla potrzeb przemysłu spożywczego, handlu i gastronomii o nazwie ”Huhtamaki”.
15 lat temu (w 2008 roku) – zakończyła działalność huta żelaza „Jedność”; w 2003 roku zakład postawiono w stan likwidacji.
10 lat temu (8 stycznia 2013 roku) – zmarł dr medycyny Stanisław Sakiel – organizator pierwszego w Polsce Oddziału Oparzeń w Szpitalu Miejskim nr 2 w Siemianowicach Śląskich.